[institut] Seminar Fizickog fakulteta

[Mirzeta Savic]

Sreda, 28. decembar 2016. godine u 11:15 u fizickom amfiteatru (sala 661,
III sprat, Studentski trg 12)

"Nobelova nagrada iz fizike 2016: Topoloske faze materije"
Dr Zlatko Papic 
School of Physics and Astronomy, University of Leeds, UK

Abstrakt:
Jedan od osnovnih ciljeva fizike kondenzovanog stanja je razumeti i
klasifikovati sve faze materije i mogucih prelaza izmedju njih. Na primer, u
osnovnoj skoli ucimo da se materija javlja u cetiri osnovna oblika kao
tecnost, gas, cvrsto stanje ili plazma. Kasnije, proucavanjem kvantne
mehanike, saznajemo da postoje i suptilnije faze materije kao sto su
superfluidi i superprovodnici. Pocevsi od radova Landaua i njegovih
saradnika tokom 1950-ih godina, veliki trud je ulozen da bi se napravila
"biblioteka" svih faza materije u prirodi. Glavna ideja koja prozima sve
takve pokusaje je tzv. teorija spontanog narusenja simetrije, koja se
pokazala toliko uspesnom da danas ima jednu od vodecih uloga i u drugim
oblastima, pre svega fizici elementarnih cestica. Medjutim, otkricem
kvantnog Holovog efekta 1980-ih godina, postaje ocigledno da postoje i
drugacije faze materije koje se ne mogu opisati putem narusenja simetrije.
Razlog za to je sto u ovakvim fazama kvantni efekti imaju toliku jaku ulogu
da se javljaju dugodometne korelacije medju cesticama koje dovode do nove
vrste uredjenja sa netrivijalnim topoloskim svojstvima. Ovakve faze materije
se stoga zovu "topoloskim fazama materije". Nobelova nagrada za fiziku 2016.
godine dodeljena je Dejvidu Taulesu, Majklu Kosterlicu i Dankanu Holdejnu,
koji su svojim radovima 1970ih i 1980ih godina uveli topoloske ideje u
fiziku kondenzovanog stanja. Ovo predavanje dace uvod u fiziku topoloskih
faza materije, sa posebnim osvrtom na moderne pravce koji se ticu egzoticnih
ekscitacija sa "enionskom" statistikom i njihovih primena u izradi
topoloskih kvantnih racunara.